“Laçın koridoruna uzanan alternatif yolun yapımı tamamlanmıştır”. Bu sözleri Azerbaycan Milletvekili, Meclis Aile, Kadın ve Çocuklar Komisyonu Başkanı, Profesör Hicran Hüseynova söyledi.
Milletvekilinin sözlerine göre, Azerbaycan’ın Zengezur Koridoru büyük jeopolitik ve ekonomik öneme sahiptir:
“Bu projenin hayata geçmesiyle birlikte Doğu’dan Batı’ya herkesin kullanabileceği yeni bir ortak ekonomik koridor açılacak. Bu proje sadece bölge için değil, dünya için de önemlidir. Şuşa Beyennamesi, Güneydoğu Avrupa ve Kafkasya’da ekonomik büyümenin güçlendirilmesi, altyapının geliştirilmesi ve bölgesel güvenliğin korunması için çok önemli bir araçtır. Zengezur Koridoru’nun açılması, İkinci Karabağ Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan yeni jeopolitik durumun sonucudur.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in dediği gibi, “Zangezur’u Azerbaycan’dan alıp Ermenistan’a bağlamak bir zamanlar Türk dünyasının coğrafi bölünmesiydi. Çünkü haritaya bakarsak, vücudumuza bir hançer saplandığını görürüz, Türk dünyası ikiye bölünmüştür. Azerbaycan’ın kadim vatanı Zengezur, artık Türk dünyasının birleşmesinde rol oynayacak. Çünkü Zengezur’dan geçen ulaşım, iletişim ve altyapı projeleri tüm Türk dünyasını birbirine bağlayacak ve aynı zamanda Ermenistan dahil diğer ülkeler için ek fırsatlar yaratacaktır…”.
Devlet başkanının bu görüşleri bir kez daha gösteriyor ki, Zengezur koridorunun oluşturulmasıyla birlikte Avrasya’nın ulaşım ağının yeni bir “gemisi” açılacak ve bu da nihayetinde ülkeler arasındaki ekonomik ve bölgenin ticari ilişkileri üzerinde olumlu bir etkiye sahip olacak. Türkiye, bu koridoru, ana ekonomik ortaklarından biri olan Azerbaycan’a doğrudan bir kara yolu oluşturmak için kullanacak. Kuşkusuz bu da ikili ekonomik ve turizm ilişkilerinin daha hızlı gelişmesi için koşullar yaratacaktır. Öte yandan Zangezur Koridoru, Türkiye’nin Orta Asya’ya açılan bir ticaret kapısı görevi de görecek ve ülkenin Türk dünyası ile ekonomik bağlarını güçlendirmesini sağlayacaktır.
Ermenistan, Zengezur Koridoru’nun avantajlarından yararlanarsa, yani bölgesel işbirliğine önem verirse, sosyo-ekonomik alanlarda olumlu göstergeler yaşayabilir. Her şeyden önce, ekonomik ablukadan çıkmak ve ekonomik kalkınmayı gerçekleştirmek için fırsatlar elde edecek.
Aksi takdirde saldırgan politikasından vazgeçmezse bu ülkedeki işsizlik oranı artacak, göçün ve yoksulluğun eşlik ettiği benzer ekonomik durum giderek daha da zorlaşacak, düşman cumhuriyette kaos ve keyfilik derinleşecektir.
Yeni koridorun bölgesel düzeyde önemi, birçok farklı yönde alternatifler sunmasıdır. Bunlardan ilki ve en önemlisi, Türkiye ile Orta Asya arasında yeni bir rotanın ortaya çıkmasıdır. Özellikle Türkiye, bölgesel rakibi İran’a olan bağımlılığını azaltmak ve daha kabul edilebilir ülkeler aracılığıyla Orta Asya ile bağlantı kurmakla ilgileniyor. Uzun süredir bunu Gürcistan-Azerbaycan üzerinden kuzey yönünden sağlayan Türkiye, Ermenistan-Azerbaycan güzergahı boyunca güney yönünde de benzer bir hat elde etmeyi hedefliyor. Öte yandan yeni koridor, siyasi sonuçlarına son aylarda Türkmenistan örneğinde tanık olduğumuz Türk dünyası ülkelerinin Türkiye’ye olan ilgisinin artmasına neden oluyor. Elbette bu süreç Hazar Denizi’ndeki gemi trafiğinin artmasında da uyarıcı bir faktör olarak rol oynayacaktır. İkincisi, Zengezur koridorunun gerçekleştirilmesi, Azerbaycan’ın ana toprakları ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile bölgesel siyasi yapılanma çerçevesinde büyük önem taşıyan ve “Nahçıvan geçişi”nin etkisini azaltacak alternatif bir geçiş oluşturacaktır. İran’ın Azerbaycan üzerindeki en önemli kaldıraçlarından biri olan konu. Ayrıca, Zengezur koridoru, bölgesel düzeyde koridorun bir diğer önemli değişikliği olan Gürcistan’ı pas geçerek Rusya ve Türkiye arasında yeni bir rota sunuyor.
Zengezur Koridoru’nun kıtalararası yani kıtalararası önemi, Çin’in son yıllarda büyüyen ekonomik ulaşım ağına yeni bir alternatif oluşturmasıdır. Bu alternatif, Çin’den Türkiye’nin doğu illerine ve oradan da Akdeniz veya İstanbul Boğazları üzerinden Avrupa’ya mal taşınmasını önermektedir. Aslında bu yenilik hem Türkiye’nin hem de Çin’in ulaşım güzergâhı çeşitlendirme stratejileri ile uyumludur. Böylece yakın gelecekte, Doğu-Batı ulaşım koridoru ile entegrasyonu ışığında, Zangezur Koridoru, Avrupa ve Asya kıtaları arasında önemli bir ticaret yolu olma potansiyeline sahiptir.
Yani bu öyle bir koridor ki açılmasından herkes faydalanacak. Ermenistan elbette intikamcı fikirlere bel bağlamamalı, ülkesi ve halkı için doğru kararlar vermelidir. Bu olmazsa, yine de gerekli yanıtını alacaktır.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Küresel Bakü Forumu’nun “Küresel Dünya Düzenine Yönelik Tehditler” konulu açılış töreninde yaptığı konuşmada, Laçın Koridoru’na alternatif olarak Görüs-Laçın-Hankendi yolunun yapımına değinerek, yeni iletişim yollarının devreye alınmasını sağlayacağına değindi. Zengezur koridoru mutlaka açılacaktır. Bu yönde Azerbaycan tarafından zaten birçok çalışma yapılmıştır. Azerbaycan’ın bu yönde herhangi bir engeli yoktur. Laçın’a alternatif yol olan Zangezur koridorunun açılmasıyla ilgili yeni bilgileri büyük ihtimalle bir iki ay içinde duyacağız. Elbette bundan sonra Laçın koridoru Hankendi’de yaşayan Ermeni cemaatine kapatılacak.
Ermeniler bunun önüne büyük engeller çıkarmaya çalışıyorlar. Zaman zaman özellikle o yönde çatışmalar oluyor, mevzilerimize ateş açılıyor. Ama tüm bunlara rağmen Azerbaycan bir hedef belirlemiştir ve bu hedefe ulaşacaktır. Çünkü başka yolu yok. Artık Görüş-Laçın-Hankendi alternatif yolunun açılması Azerbaycan’ın küresel bir güç olduğunu ve bölgede söz sahibi olduğunu, hangi kararı alırsa alsın bu kararın ve sözün arkasında olduğunu bir kez daha kanıtlayacaktır.
Ermeniler artık bu meselelerin bitmemesi için tereddüt ve çaba gösterse de, Nikol Paşinyan 10 Kasım’daki açıklamasında tüm bunları hayata geçirme sözü verdi ve belgeyi imzaladı. Somut olarak konuşursak, yetkili Erivan bu konuları hem resmi hem de gayri resmi olarak uygulamayı kabul etti.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in Küresel Bakü Forumu’nun “Küresel Dünya Düzenine Yönelik Tehditler” konulu açılış töreninde yaptığı konuşmada şunları söylediğini belirtmek gerekir:
“Ermenistan’ın iletişimlerin açılması da dahil olmak üzere 10 Kasım Üçlü Bildirgesi’nin hükümlerine uyacağını düşünüyoruz. Ne yazık ki, Ermenistan’ın kapitülasyon belgesini imzalamasına rağmen, bir buçuk yılı aşkın süredir değişen bir şey yok. Bu, kabul edilemez.
Her şeyden önce bölgede bir dengesizlik yaratıyor. Çünkü Azerbaycan, bu açıklamaya dayanarak, Karabağ’ın Ermenilerin yaşadığı kısmından Ermenistan’a geçişi sağlamıştır. Ermeniler bir buçuk yıldır bu yolları kullanıyor. Ancak Azerbaycanlılar, bizi Nahçıvan’a bağlayacak olan Ermenistan yolu olan Zengezur koridorunu kullanamazlar. Bu adil değil ve bunu kabul etmeyeceğiz.”
Cengiz Ehtibaroğlu